Na de Berlijnse Muur en de Muur van Geraardsbergen heeft het collectief geheugen er sinds afgelopen zomer een nieuwe muur bij: het muurtje van Heppeneert. Heppeneert ligt vlak naast de Maas, maar tussen die machtige stroom en de huizen ligt een cruciale winterdijk. En op die winterdijk staat een muurtje. Dat muurtje werd dagenlang voorpaginanieuws.
Tijdens het hoogwater van afgelopen zomer hield het muurtje tientallen huizen in de brede omgeving van Heppeneert droog. De zandzakken op het muurtje symboliseerden de urgentie van de situatie en het muurtje kwam overal in beeld als laatste dam tegen het
Bert Bohnen, bewoner van Heppeneert, weet ons meer te vertellen over het muurtje: “Het muurtje is een waterkering, gemaakt vlak na de overstromingen van 1926. In 1926 overstroomde Heppeneert de laatste keer. Dat mocht niet meer gebeuren en daarom werd een muur gebouwd. De betonnen elementen waaruit de muur bestaat werden ter plaatse gegoten.”
Het muurtje was vroeger the place to be, zeker in de zomer. “Tegen de avond kwamen de bewoners samen op het in de zon opgewarmde muurtje. Elk gezin had er zijn plekje voor het huis.” Over een afstand van zevenhonderd meter zat het muurtje vol. Bert vervolgt: “Daar werden de straffe verhalen verteld, en ook wel eens verliefd gekeken naar elkaar. Als je Heppeneert passeerde was het hele muurtje je ‘beste kant’ aan het evalueren.” Ooit werd er zelfs een toneelstuk opgevoerd in Heppeneert over wat er zoal besproken werd op dat muurtje. De tekst hiervan ging helaas verloren.
Met de komst van de tv raakte het muurtje in onbruik.
Met de komst van de tv raakte het muurtje in onbruik. De sociale rol als bindmiddel tussen de mensen was verdwenen. In Maaseik werd smalend gezegd ‘in Heppeneert bakken ze de pannenkoek maar aan één kant’. Er stonden namelijk maar aan één kant huizen. Her en der werd zelfs de vraag geopperd waarom dat muurtje nog diende.
Het duurde 65 jaar, tot Kerstmis 1993, eer de Maas nog eens tot tegen het muurtje kwam. Twee jaar later was het opnieuw zover en moest het muurtje Heppeneert opnieuw voor overstromingen behoeden. Daarop werd het muurtje verfraaid en vervolledigd. Met de verfraaïng verdween het opstapje en een brede dekplaat betekende de doodsteek voor het muurtje. Het zat te ongemakkelijk. Meer dan 25 jaar na de laatste grote overstroming bewees op 16 juli van dit jaar het muurtje nog maar eens zijn grote waarde.
“Mensen voelen het aan als hun behoedende engel. Zonder het muurtje zou er in sommige huizen tot een meter water hebben gestaan. Het bestaansrecht wordt niet meer in twijfel getrokken en het muurtje wordt opnieuw gekoesterd. Het kreeg zelfs een naam: ‘Tuurke het muurtje.” Binnen enkele jaren wordt Tuurke 100 jaar. “Dat moet een groot feest worden,” zegt Bert, “misschien de aanleiding voor de eerste muurkesfeesten?”
