Het landschap in de Maasvallei werd geboetseerd door de Maas. Ook de bewoning ontwikkelde zich vele eeuwen lang in verhouding tot de grillige rivier. Het landschap kenmerkt zich door een aantal bijzondere relicten, waarvan de oude Maasarmen of compacte Maasdorpjes voorbeelden zijn. Wist je dat een T-stratenpatroon (‘halve’ dorpen waarvan de kerk niet in het midden staat) of een halfronde weg of beek (die een oude meander volgt) typisch zijn voor de Maasvallei?
In de 20ste eeuw onderging het landschap enorme veranderingen, waaronder grootschalige grindwinning, mijnbouw, schaalvergroting van de landbouw, bevolkingstoename en verstedelijking. Ook die fenomenen zijn afleesbaar in het landschap. Bovendien verdween de scheepvaart op de Maas omdat de Zuid-Willemsvaart, het Albertkanaal en het Julianakanaal veel stabieler waren voor de steeds groter wordende schepen. Op sommige plaatsen zie je wel nog kades en veerstoepen die getuigen van de Maasvaart. Vanaf Maaseik is vandaag pleziervaart toegelaten, de rest (Maastricht tot Maaseik) blijft onbevaren.
Maaslands erfgoed
Heel wat typisch Maaslands erfgoed is beschermd. Denk daarbij aan de stadskernen van Thorn, Stevensweert, Maaseik of Oud-Rekem, maar ook aan de kasteellandschappen van Leut, Ommerstein, Grevenbicht, Borgharen, Elsloo... Je vindt er ook molens, bunkers en cultuurlandschappen.
Via opgravingen en via vondsten die bij de rivierherstelwerkzaamheden werden aangetroffen vertelt het bodemarchief een verhaal van opeenvolgende beschavingen en hun contacten (en conflicten) over de rivier heen. Het paardengraf van Borgharen, vondsten uit Romeinse villa’s, vikingzwaarden… worden ontsloten in verschillende archeologische collecties in de Euregio.
Meer erfgoed?
- Via Landinrichting (Vlaamse oever) wordt hard gewerkt aan de opwaardering van de Maasdorpjes, het herstel van erfgroen, monumenten of trage wegen.
- In 2022 organiseerden erfgoedactoren van op de beide oevers het ‘Maascongres’ waarin zowel de archeologie als de geschiedenis van mens en Maas uitgebreid werd belicht, en dat je integraal kan nabekijken op ons Youtubekanaal.
- met de Erfgoedapp of de app Archeoroute Limburg kun je gratis op pad in het verleden van de Maasvallei
Wil je echt alles weten over de geschiedenis van mens en Maas in het RivierPark Maasvallei, lees dan de Landschapsbiografie.
